Kağnı

Kagni’daki öykülerin ilki hariç diger on ikisi 1935-1936 yillari arasinda yazilmis ve yayimlanmistir. Sabahattin Ali’nin sistemle anlasmazliklari, çatismalari ve hapishane yasami içinde mahkûmlardan dinledikleriyle iliskili bu öyküler, onun dil ve anlatim bakimindan ustalastiginin tartismasiz kanitidir.

“…Sinop Hapishanesi’ne gönderilmek üzere teslim edilecektim. Bunu okuyunca çöker gibi oldum. Bir deniz kenarinda yapyalniz duran bir hapishane gözlerimde canlandi ve içinde bir tek bile tanidigim olmayan o yali sehrini düsündüm... ‘Gurbet hapishanesi!’ dedim...”

Sabahattin Ali (1907-1948) Istanbul Muallim Mektebi’ni 1928’de bitirdi. Yozgat’ta ortaokul ögretmenligi yaptiktan sonra Maarif Vekâleti’nin açtigi sinavi kazanarak 1928’de Almanya’ya gitti.

Iki yil Potsdam ve Berlin’de ögrenim gördü; Aydin’da ve Konya’da Almanca ögretmenligi yaparken siyasi gerekçelerle tutuklandi. 3 ay Aydin’da ve 1 yil da Konya ve Sinop cezaevlerinde yatti. Çiktiktan sonra Ankara’da Almanca ögretmenligi, Ankara Devlet Konservatuvari’nda çevirmenlik, ögretmenlik ve dramaturgluk yapti. 1945’te bakanlik emrine alindi. 1946’da Istanbul’a gitti. Ayni yil Aziz Nesin’le haftalik mizah gazetesi Markopasa’yi çikarmaya basladi. Burada yayimlanan pek çok yazisi sorusturmaya ugradi. 4 aylik mahkûmiyetin ardindan 1948’de kamyonla tasimaciliga basladi.

Sürekli izlenmekten duydugu tedirginlikle kamyonuyla Kirklareli’nden Bulgaristan’a kaçmak istedi ve bu sirada öldürüldü. Mezarinin nerede oldugu halen bilinmemektedir. Edebiyata Çaglayan, Servetifünun, Resimli Ay, Yedi Mesale, Varlik gibi dergilerde siir, öykü ve elestiri yazilariyla basladi.

Ilk romani Kuyucakli Yusuf’u (1937), Içimizdeki Seytan (1940) ve Kürk Mantolu Madonna (1943) izledi. Yapitlarinda kendi haline birakilmis Anadolu insanini, köy-kent çeliskisini, agir ekonomik kosullar altinda ölen, öldüren, hapislere düsen insanlari ele aldi. Karakterlerini, toplumsal yapinin kendinden kaynaklanan çatismalara yönelerek anlatmasiyla gerçekçi edebiyat akimimizin öncülerinden oldu. Pek çok türde ürün veren Sabahattin Ali’nin öyküleri sanatinda ayri bir önem tasir. 60’i askin öyküsü Degirmen (1935), Kagni (1936), Ses (1937), Yeni Dünya (1943), Sirça Kösk’te (1947) kitaplasmistir. Sabahattin Ali’nin yapitlarina Türk Edebiyati Klasikleri Dizimizde yer vermeyi sürdürecegiz.